Måling av surleiksgrad

Surleiksgraden (pH-verdien) bør helst målast den same dagen som prøva er teken, for pH-verdien kan endre seg ved lagring. Hugs at pH-verdien minkar dess surare vatnet er. Surleiksgraden kan normalt ikkje målast med pH-strips eller pH-papir! Ein ny test gjort på NIVA viser at pH-strips gjev altfor låge verdiar (0,5-2 pH-einingar for lågt). I kalkrike prøvar med høg leiingsevne kan pH-strips gje tilnærma rett verdi.

Ein enkel metode som gjev brukande pH-målingar, er måling med pH-komparator. Ein pH-komparator er ein plastboks med farga glasvindauge, vassprøverør og indikator.

Den mest eigna er ein såkalla «wide range»-komparator, som har måleområde frå 5,0 til 8,5 og kan lesast av for kvar 0,5-eining. Ein test av denne komparatoren mot NIVAs standard pH-meter viste at «wide range»-komparatoren stort sett gav rett verdi med ein feilmargin mindre enn 0,5 pH-einingar. Det galdt også i prøvar med låg leiingsevne.

Biletet viser eit eksempel på ein pH-komparator, som er ein plastboks med farga glassvindauge, vannprøverør og indikator.

Komparatoren er enkel å bruke. Skyl først og fyll så prøverøret med vatn silt av frå jordprøva, og set til 12 dropar indikator. Rist prøva og samanlikn med fargen på glasruta i komparatoren. Les av pH-verdien ved den fargen som liknar mest på fargen i prøverøret.

Dersom klassen nyttar pH-meter med glaselektrode, er det viktig at dette alltid er kalibrert (innstilt) mot to bufferløysningar med kjend pH-verdi, og at glaselektroden aldri tørkar ut.

Variasjonar i pH innanfor dei ulike landsdelane kan mellom anna ha samanheng med bergartane i området. I område med kalkrik berggrunn kan effekten av sur nedbør nøytraliserast, medan dette ikkje skjer i område med «sure», harde bergartar som gneis og granitt.

Pris på pH-komparator er ca. 650 kr, medan refill til komparatoren kostar ca. 100 kr. Utstyret kan kjøpast frå KPT-Naturfag i Kristiansund, Haaland og Hamre i Asker eller Fybikon i Kristiansand.