|
 |
|
| om nettverket | kontakt | A til Å | english |
| Du er her: Forsiden > Aktiviteter > Verna vassdrag |
|
Ikke innlogget. |
Verna vassdragNorges vassdrags og energiverk (NVE) er eit direktorat under Olje- og energidepartementet. NVE har som hovudmål å forvalte landet sine vassressursar på ein heilskapleg og samfunnsøkonomisk forsvarleg måte, og at samfunnet sitt behov for energi skal dekkjast effektivt på ein miljø- og brukarvennleg måte. Eit viktig tema innan NVE sitt ansvarsområde er vassdrag som er verna mot kraftutbygging.Denne artikkelen vil mellom anna omhandle litt om bakgrunnen for at vassdrag har vorte verna mot kraftutbygging, og NVE si rolle i å ta vare på desse vassdraga. 341 vassdrag er verna gjennom fire vedtak i Stortinget, i perioden 1973 til 1993 (Verneplan I, II, III og IV) (sjå vedlagte kart). Kvifor verne vassdragEtter krigen, med gjenoppbygging av landet, fekk den kraftkrevjande industrien kraftig oppsving. Den tekniske utviklinga gjorde det mogleg å transportere elektrisitet over store avstandar, og dette sette sitt preg på kraftutbyggingsprosjekta. Midt i denne industrireisingsperioden starta verneplanarbeidet, som hadde til føremål å ta vare på eit representativt utval av norsk vassdragsnatur. Kraftutbygging og forureining vart, på denne tid, sett på som den største trugselen for vassdraga, og dette var grunnen til at vassdraga vart verna mot kraftutbygging. I dag ser ein lett at andre typar tiltak som til dømes vegbygging, utfylling i vassdrag, grusuttak, flomsikring osv. også kan redusere verneverdiane i desse vassdraga. Val av vassdragFølgjande kriterium vart fastsette av Stortinget for val av vassdrag til verneplanane:
Det er stor variasjon med omsyn til kva typar verneverdiar som finst i dei ulike vassdraga. Også innan same vassdrag kan verneverdiane variere. Eitt vassdrag kan ha blitt verna pga. at vassdraget nærast er urørt av tekniske inngrep, andre vassdrag har blitt verna pga. friluftsinteressene eller for den funksjon som vassdraget har som ei «lunge» for folket i by og tettstader. Det er med andre ord ulike verneverdiar som er knytte til Akerselva i Oslo og til Atnavassdraget i Rondane. Kva omfattar vassdragsvernetDet er vassdraget sitt totale nedbørfelt som er verna. At det er lagt vekt på heile nedbørfeltet i undersøkingane for vern, understrekar kva som vart sagt i den tidlege fasen av verneplanarbeidet: det er ikkje mogleg å skilje mellom vassdrag og naturen omkring når ein skal gjere ei heilskapleg vurdering av verneverdiar. Vern av vassdrag er likevel i første rekkje vern mot kraftutbygging. Det kan difor ikkje oppfattast som eit områdevern på lik line med freding av område etter naturvernlova (nasjonalparkar, naturreservat, landskapsvernområde). Ved forvalting av verna vassdrag vil det vere særleg viktig å ta vare på verdiane knytte til:
Omfang av vassdragsvernetVerneplanen omfattar totalt 341 vassdrag/vassdragsobjekt. Nedbørfelta til desse dekkjer eit samla areal på om lag 100 000 km2, eller om lag 30 prosent av fastlandsNorge. Som ein kuriositet kan det nemnast at nærare 100 prosent av Oslo kommune ligg innanfor nedbørfelt til verna vassdrag. Alle fylke og 329 kommunar har verna vassdrag innanfor sine grenser.Kva inneber vassdragsvernetFormelt inneber vernet at det ikkje kan bli gitt konsesjon til ny vasskraftutbygging. Både regjeringa og Stortinget har sidan den første verneplanen (1973) vart vedteken, vore klar over at ikkje berre kraftutbygging påverkar vassdraga, og har difor oppmoda om at ein bør unngå andre inngrep som kan skade verneverdiane. Denne oppmodinga har NVE følgt opp ved å utarbeide retningsliner for korleis andre inngrep enn kraftutbygging bør vurderast i verna vassdrag. Prosjektet har tittelen: Differensiert forvalting av verna vassdrag, og vert nærare omtala seinare.Verneverdiar i verna vassdragFrå Verneplan I i 1973 til Verneplan IV i 1993 har det skjedd ei utvikling med omsyn til kva verdiar og interesser som har vore vurderte opp mot kraftubyggingsinteressene. I utgangspunktet var siktemålet å ta vare på område som var mest mogleg urørte av tekniske inngrep. Naturvern, naturvitenskap, friluftsliv, landskapsverdiar og verdiar for fisk og vilt var viktige interesser under startfasen i verneplanarbeidet. Seinare vart dette utvida til også å omfatte kulturminne, vasskvalitet og reindrift. Landbruksinteressene vart inkluderte i dei to siste verneplanane.Gjennom heile verneplanarbeidet har vassdraga sin heilskapsverdi vorte tillagt vekt på same måte som når det gjeld spesielle verneverdiar. Dette har ført til at vassdrag er verna sjølv om det ikkje har vore dokumentert spesielle verdiar i vassdraga. Korleis forvalte/ta vare på verna vassdragOppfølgjing av vernevedtaket må skje gjennom det lovverket som finst og dei organ som forvaltar dei ulike lovene. Dei mest aktuelle lovverk med ansvarleg etat vil vere:
For å forvalte verna vassdrag har NVE utarbeidd ein reiskap som er kalla Differensiert forvaltning av verna vassdrag. Differensiert forvaltning gjev ei rettleiing i korleis enkeltinngrep (utfylling i vassystemet, vassuttak, grusuttak, osv.) bør vurderast i ulike delar av vassdraget. Prinsippet går ut på at ein deler vassdraget inn i ulike område, der ein er meir
restriktiv med inngrep i område som er lite påverka av menneske enn i område som er sterkt prega av menneskeleg aktivitet.
Les meir andre stader
|
 |
 |