
		om nettverket \| kontakt \| A til Å \| english

Du er her: Forsiden > Aktiviteter > Veiledning

Ikke innlogget.

Logg inn / registrer deg

Kystprogrammet: Påvirkning fra land

Veiledning

Valg for denne aktiviteten:

Hovedside Les veiledning Legg inn data Vis resultater

Bakgrunnsstoff

Læreplanmål

B Påverknad frå land, opptil 500 m frå bølgeslagssona

Når de er komne til eininga, skal de vurdere kva som er den mest dominerande landskapstypen frå flomålet og opp til 500 m inn på land. Kryss av for maksimalt to felt.

B1 Kva er det mest av på området?
1 Dyrka beitemark: Oppdyrka og gjødsla mark der husdyr beiter i lengre periodar av året.
2 Dyrka mark: Oppdyrka mark til produksjon av grønsaker, rotfrukter, gras (korn, høy) o.l.
3 Anna landbruk: Utmark som ikkje blir gjødsla, men som har beitedyr gåande periodar av året.
4 Sanddyner: område med flygesand og dynedanning.
5 Skog/park: Landskap med skog eller vekslande kulturlandskap. Dette kan vere skog av alle typar samt spreidde hus/bygningar med småvegar og lite eller inga dyrka mark.
6 Myr/våtmark: Myrområde av alle typar.
7 Fjell/stein/sand: Berg, steinar, fjellknausar, sand og grus dominerer. Kan vere parti med vegetasjon, t.d. lyng og grashei.
8 Gras- og lynghei: området er dominert av gras og lyngartar, men kan også ha innslag av buskar og spreidde tre.
10 Tettbygd område: Her tenkjer ein på tettstader, boligfelt, byer o.l.
11 Turistområde: kan vere campingplassar, badestrender, friluftsområde, hyttegrender o.l.
12 Avfallsplass: kommunale eller private avfallsplassar (bossplassar) over ein viss storleik. Må dominere området.
13 Industriområde/hamn: Alle typar industrianlegg, kaier, moloar, småbåthamner, marinaer o.l.
14 Område for transport: Flyplassar, parkeringsplassar, vegar, jembane o.l.
15 Utbyggingsområde: Alle typar anlegg og byggeverksemd som er under arbeid; veganlegg, kajer, oppfønng av bygningar, grunnarbeider osb.
16 Militært område: Alle typar militær-anlegg som er skilta, der fri ferdsel er avgrensa.
17 Spreidd busetning: område med spreidde bolighus, naustlsjobuer, spreidde småbrygger o.l.
18 Småbåthamn: Ei større hamn med plass til mange småbåtar, staden er ofte regulert til småbåthamn (lystbåtar). Vinteropplagsplass for småbåtar vil ofte vere i nærleiken.

B3 Opne tilførslar
Finn inntil 5 opne tilførslar til eininga. Elv, bekk, grøft og tilsig er opne tilførslar.
Dersom det er meir enn 5 opne tilførslar på eininga, vel det ut dei 5 største. Alle spørsmål gjeld vatnet rennande tilførsel og ikkje i sjøen eller i utløpet.
Storleik - prøv å notere omtrentleg breidd og djupleik i cm.
Fisk i tilførseIen: Funn av levande eller daud fisk og restar av daud fisk i tilførslen skal inn på skjemaet, men ikkje restar av daud fisk som måker o.l. har drege med seg. NB! Meld frå til styringsmaktene ved funn av store mengder daud fisk (sjå F4).
6 Vatnet er reint: Dersom vatnet ikkje er forureina på nokon måte, sett X her.
7 Vatnet luktar vondt: Olje, kloakk og rotnande ting som matavfall, gir karakteristisk lukt. Gni litt vatn mellom hendene (ha reine hender!) for å kjenne lukta betre. Normal lukt av mold eller mineraler blir ikkje rekna som vond lukt.
8 Vatnet er misfarga: Reint vatn er tilnærma klart. OBS! Flaumvatn etter kraftig regnver kan væra grumsa utan å vere forureina.
9 TiIgroing: Noter om tilførslen er tilgrodd med algar eller sopp. Einskilde artar trivs godt forureina vatn. Sopp, t.d. Fusarium ('lammehalar") liknar grålege ulldottar. Algar kan opptre som eit tydeleg grønt belegg på botnen. Tette bestandar av trådforma grønalgar (grønt slim) kan og skuldast unaturleg høgt innhald av næringssalt i vatnet pga. avrenning frå dyrka mark, gjødsellager, siloar, kloakkutslepp eller andre lekkasjar.
10 Søppel: kryss av for avfall av alle typar som ligg på botnen av tilførslen eller som blir ført ut med det rennande vatnet.
11 Oljefilm: (tynt belegg på vassoverflata) kan skuldast avrenning frå vegar, bensinstasjonar, lekkasjar eller andre utslepp og overvatn. Nokre algar eller mineralar kan også gi film på vatnet.
12 Skum: lkkje all skumdanning i vatn skuldast forureining! I sterkt straumande reint vatn vil det og kunne dannast skum.

OBS! Punkt 13 og 14 er frivillig.

13 Bakterieteljing: Dette skal de berre notere dersom det er tatt prøve. Resultatet kan førast på eige tilleggsskjema. Bakteriemengda blir målt i coli per 100 ml. Sjå eiga rettleiing dersom utstyr til analysen er tinga. Bakterieteljinga er frivillig, og kan vere vanskeleg å gjennomføre godt. Bakteriar i vatnet blir brukt som indikatorar på at det kan være forureining av eit særskilt slag i vatnet. Coli- og Fecale- streptokokkar kjem med avføring frå dyr og menneske.
14 Nitrogen: sjå rettleiing som følgjer utstyret til analysen. Nitrogenanalysen med prøvestrips er enkel å gjennomføre og indikerer om vatnet er utsett for påverknad av gjødsling eller kloakk. Ver nøyaktig med tidene, for avlesningsresultata vil variere etter ei tid. Husk at med omsyn til både bakterie- og nitrogen-undersøkingane, er det svært truleg at de ikkje tar utslag i norske bekkar og avløp som har mykje ferskvatn.

B4 Lukka tilførslar
Vel ut inntil 5 lukka tilførslar til eininga. Lukka tilførslar er: Røyr, steinsett eller av metall, tre, plast, sement eller asbest. Tilførselen kan ende høgt oppe på stranda. Er det meir enn 5 lukka tilførslar på eininga, velj ut dei 5 de meiner pregar eller påverkar eininga sterkast. Alle spørsmåla gjeld vatnet i røyret og ikkje vatnet i sjøen ved utløpet.
1 Røyrtype: Aktuelle materialtypar er metall, tre, plast, sement, stein og asbest.
2 Diameter på røyret: Noter den innvendige diameteren på tilførselen dersom det er mogleg, evt. den ytre diameteren.
7 Det renn noko ut av røyret: Sett X berre dersom de ser at det renn noko ut av røyret.
11 Synlege lekkasjar på røyret: Sjå eller sprekkdanning/brot og om det er lekkasje frå røyret for utløpet. Røyr kan ofte bli ødelagt der hvor isen legg seg om vinteren, sjølv nedgrevne røyr kan bli brekt i stykker.

B5 Påverknad frå kloakk og industriutløp.
Her svarar de berre om minst ein person i gruppa kjenner forholdet som vi omtalar her (A4). Kloakk i denne samanhengen omfattar husholdningskloakk (også frå hytter, ofte avhengig av sesongen) og alle typar industri-kloakk. Den registrerte kloakken bør kunne påvise toalettavfall, papir, ekskrement osb.