Utrekning av areal og lengder frå kart

Utrekning av areal

Legg eit gjennomskinleg papir (eller til dømes plast frå eit omslagsark) over kartet. Teikn av omrisset av området du vil måle og klipp ut omrisset. Klipp samstundes ut ein firkant av det same materialet som svarer til eit kjent areal. Bruk målestokken på kartet for å avgjere kor stor firkanten skal vere. Bruk ei vekt med fin skala til å vege dei to papirstykka og rekn ut arealet av innsjøen ved å samanlikne vekta av omrisset med vekta av det kjende arealet:

Vekt av område / vekt av kontrollfirkant · areal som kontrollfirkanten svarar til

Dersom området er lite, kan det lønne seg å forstørre kartdelen på kopimaskinen slik at omrisset passar inn på til dømes eit A4-ark, før ein teiknar av og klipper ut (hugs å forstørre firkanten like mykje).

Alternativt kan ein leggje omrisset av innsjøen oppå eit millimeterpapir og telje opp kor mange millimeterruter det er innanfor omrisset av innsjøen. Arealet blir så rekna ut i kvadratkilometer med denne formelen:

a = n · x² / 1 000 000
a = areal i kvadratkilometer
n = talet på millimeterruter
x = 5 (økonomisk kart) eller 50 (1 : 50000-kart)

På eit kart med målestokk 1:5000 svarar 1 cm til 50 m. Ei heilrute (10mm · 10mm = 100mm²) på eit millimeterpapir blir då 2500 m2 eller 0,0025 km2.

Utrekning av lengder

Måling av omkrets på arealfigurar og lengda av linjeelement kan gjerast med ein avstandsmåler eller ein passar. Når de bruker passar les de av den målte avstanden på eit millimeterpapir og reknar denne om til avstand i terrenget. Viss de stiller inn passaren etter målestokken på kartet, får de avstandane direkte. Når de skal måle avstand langs ei linje som svingar, bør linja delast opp i mindre rette strekninger, til dømes på 0,5 eller 1 cm. På den måten kan ein følgje linja og telle opp passarskritt etter kvart som ein går framover. Ein alternativ metode kan vere å leggje ein tråd langs linja ein skal måle avstanden på, og så lese av lengda på tråden på ein linjal eller eit millimeterpapir. Når tråden skal leggjast langs linja ein ønskjer å måle, kan det vere lurt å feste han med knappenåler slik at målinga vert så nøyaktig som mogleg.