Show results

1996-02-06 (nhu v/arne høyland)

Kommentarer til aktiviteten
BRØRVIKSKUTO (029) FELLING AV BORDSTOKKAR STAD: VETLEJORD TID: 06.02.96 DESSE ER MED: HANS A BRØRVIK, MAGNE VETLEJORD OG GUNNAR SVEIN HAUGSVÆR DOKUMENTATOR : ARNE HØYLAND Eg møtte Gunnar på Vikanes og me tok 9.25 ferga til Stamnes og køyrde opp til Vetlejord i Eksingedalen. Det var stilt og kalt i lufta og tele i bakken. Eg køyrde utpå bøen på Vetlejord og parkerte slik at eg såg ned på elva. Der stod Hans og Magne med traktoren, dei hadde gått litt gjennom elveisen med framhjula på traktoren. Me kledde på oss utemunduren og snart var Gunnar nede ved traktoren. Dei drog ut vinsj-vaiaren frå traktoren, festa den på motsatt side av elva og drog traktoren oppatt. Så køyrde Magne vidare på traktoren inni skogslendet med kurs mot nokre furutre som skulle fellast og dragast heim. Hundre meter lenger framme vart Magne ståande å spinna med traktoren. Det var ein bratt bergknaus som vart for vanskeleg for traktoren. Gunnar kappa nokre store trestokkar som låg i vegkanten og me la dei i vegen for å byggja opp for traktoren. Gunnar sette seg på traktoren og overtok køyringa. Etter ein del forsøk kom han over kneiken og Magne overtok traktoren. Litt etter skulle han snu traktoren for å rygga bort det siste stykket, men - då stoppa traktoren. Han ville ikkje gå meir. Gunnar slo på bensintanken og sa : - tanken er tom Men Magne meinte at det skulle vera nok på tanken. Han fann seg ei tynn brakebuska, skov henne rein og målte ned i tanken og seier: - her var da rikjele med disel. Gunnar byrjar å leita etter feilen. Han har arbeidd som bilmekaninar og har ein liknande traktor sjølv så han er kjend med denne typen. Det synte seg at silen ut frå drivstofftanken var gått tett. I tillegg var det var under reparasjonen komen luft i drivstoffsystemet. Etter ein times tid fekk Gunnar start på traktoren og me kunne halda fram. Klokka nærma seg tolv og eg sa at Magne kunne berre gå heim og ta middag og kvila seg medan me arbeidde vidare. Det syntes Magne var greit, og han gjekk heim.

Bilder

Hans gjekk for å sjå etter det fyrste treet han hadde teke ut til felling, og eg og Gunnar kom etter. Hans fann treet men var litt usikker på om det var dette likevel; - var det ikkje eit lenger borte me hadde sett på ? Hans leita ei stund i området men kom til slutt attende til det fyrste treet han såg på, jau det måtte vera dette. Gunnar hadde teke med motorsaga og skulle fella treet. BILETE 344 Gunnar har starta motorsaga og gjer seg klar til å fella den fyrste furua.

BILETE 345 Fyrst sagar Gunnar felleskåro. Hans føl nøye med.

BILETE 346 Etterpå rein-skjerer og finjusterer han felleskåro.

BILETE 347 Gunnar er nesten ferdig med felleskåro. Hans festar eit taug til furua.

BILETE 348- 349 Men Hans når ikkje langt nok opp på stammen med tauet, og høgg seg ei peis til å lufta tauget høgare opp på stammen. Gunnar kjem til og hjelper han.

BILETE 349

BILETE 350 Gunnar går i gang med å fella treet med motorsaga. Stoppar litt før han når inn til felleskåro med sverdet. Treet er klart til å veltast overende. Gunnar set inn fellespittet i sagskåro og prøver å pressa treet overende samstundes som Hans prøver å dra det over ende med tauet, men det vil seg ikkje.

BILETE 351 Fellespitte vert brukt til å pressa treet overende. Gunnar saga litt til på stamma, men nei. Eg går ned å hjelper Hans å dra i tauget, men nei. Treet ligg for tungt motsatt veg av fallretningen. Hans foreslår at me får bruka vinsjen på traktoren til å dra treet overende. Magne har kome attende frå middagen, har starta opp traktoren men han har kome i vanskar og står fast med traktoren. Gunnar og Hans går bort, Gunnar set seg i traktoren og kjem seg laus og ryggar bak mot treet som skal fellast.

BILETE 352 40-50 meter frå treet stoppar Gunnar traktoren, og Hans tek ut vaiaren frå vinsjen og dreg den bak til treet.

BILETE 353 Han festar vaiaren rundt trestamma, og gjev signal til Magne at han kan byrja trekkja med vinsjen. Litt etter går treet i bakken med eit brak. Nett etter treet fall seier Hans: - ho kom lettvint no

BILETE 354 Like etter går Hans bort til rotenden på stokken for å sjå korleis han ser ut inni. Han ser at det går ei stripa med bork eit stykkje inn i stamma og seier: - eg liktekje da eg såg inni - ho va so dårle i rotne, nei ho vakje nåke vidare dar - eg veitkje kor långt da går

BILETE 355 Nærbilete av rotenden , ei borka-rand går inn i stokken, den likte ikkje Hans.

BILETE 356 Gunnar går i gang med å kvista med motorsaga og Magne hjelper til med å ta unna.

BILETE 357 Hans er oppteken av å måla lengda på stamma. Han har gløymd meterstokken og måler med øksa. Det er viktig å vita kor lange bord han kan rekna med å få utav stokken, kor langt det er opp til kvistane.

BILETE 358 Hans berkar litt på stamma med øksa så han kan sjå innpå veden. Så tek han laus slingsen på treet og dreg han litt bak mot tretoppen.

BILETE 359 Etter kvart som Gunnar kvistar kastar Hans kvistane lenger vekk frå stamma så det skal vera ryddigare rundt stokken.

BILETE 360 Når Gunnar er ferdig med kvistinga, tek Magne slingsen frå vinsjen og festar han til toppen på treet.

BILETE 361 Stokken vert vinsja fram til traktoren. Magne dreg stokken bort til Markaløo og let han liggja der. Hans og Gunnar vil no ha ein matpause. Magne meiner me kan gå heim til han og eta inne og dei takkar for det. På vegen heim snakkar eg litt med Magne og han fortel at i 1928 var eit liknande kuldeår som i år. Han kalla det : - da stora skreåre nittentjuåtta - hjå oss va da månge utløe so for me skreå - lufttrykkje tå skreå sopte skojen Magne bruker eit utrykk om at det er is over alt : - da e so veldi u t k r y j a alle sta Me går inn til Magne Vetlejord og tek matpause, kona tek imot oss og me får sitja i ståva å eta. Me pratar litt om isen på elva som traktoren gjekk gjennom. Hans seier: - da hende no hestane for gjøno isen, floisen, når dei for te dampen, da va nedpå fjorden - da vakje alle so hadde vett på isen, so gjekk dei ikkje på rette plassane Dei snakkar om kor lenge sola er vekke. Magne: sole e vekke tåll veke her omtrent, da e straks trivlegare når sole kjem att Hans: da begynna å vert lonk i ne dar ho får sjina, på Fosse e da åvsola halva året seie dei På fjernsynet står ein utskåren trehest med kløvsal på. Gunnar spør dei andre om dei har namn på trestykkje som heng på tvers under rova, men det kan dei ikkje koma på. Gunnar seier at dei heime hjå seg kalla dette for eit r o m p e k j e v l e (n.) Hans og Magne kjenner ikkje det ordet men dei meiner at dei har eit anna ord for dette. Eg syner fram tre trepinnar som høyrer til ei lita småvilt-felle eg har fått heime av Hjalmar Eidsnes. Hans og Gunnar har sett dette før, ikkje Magne. Hans hugsar han brukte dei som gutonge til å fanga røys - og mårkatt. Dei hadde då ei steinhella over pinnane. Eg spør Hans kva dei kalla desse fellene. Han stussar litt og seier : - da va vel røyskattfella og mårkattfella. Gunnar har ikkje noko spesielt namn, anna enn ei fella. Eg fortel at Alfred Dyrkolbotn kalla det for ei s p r e t t e f e d l a (f.) men det ordet har dei ikkje høyrd. Me er ferdig med måltidet og me går utatt. No skal Gunnar halda fram me å fella dei andre trea.

BILETE 362 Gunnar byrja å fella furu nummer to. Fyrst sagar han felleskår. Magne føl nøye med.

BILETE 363 Gunnar har saga felleskår og går over til å saga inn frå sidene av stokken i høgde med felleskåret fordi sverdet på motorsaga er for lite til å saga heile stamma i eit.

BILETE 364 Gunnar har saga inn og rundt stamma, frå eine sida av felleskåret rundt til andre sida.

BILETE 365 Treet er no klart for felling og Gunnar og Magne pressar på fellespittet og prøver å pressa treet over ende, men det vil ikkje.

BILETE 366 Magne held fram med å pressa med fellespittet medan Gunnar sagar meir inni stokken med motorsaga.

BILETE 367 Treet velta over ende og Gunnar tek til med å kvista stammen.

BILETE 368 Hans har vore inni skogen og sett etter dei andre trea som skal fellast men kjem no tilbake og hjelper med å kvista.

BILETE 369 Når dei er ferdig med å kvista går Gunnar og Hans til neste tre som skal fellast. Magne hentar traktoren og ryggar bakover mot treet Gunnar felte. Han stoppar eit stykke ifrå og tek vaiar og slingsen med seg for å for å festa det til treet og dra stokken fram. Eg går ned til Magne for å hjelpa han litt. Han seier til meg: - eg ekje nåke kar te detta arbeide lenger Eg seier til Magne at eg kan spørja om Gunnar kan ta traktoren og dra treet fram så slepp han å bala med dette. Det synest han er greit og han legg arbeidet frå seg med ein gong og me går opp til Gunnar og Hans som er begynt å sjå på neste tre som skal fellast. Eg seier til Gunnar at kansje han bør dra treet bort med traktoren for Magne er ikkje så mota på arbeidet. Jau det er greit, og i medan kan Hans barka og gjera meir reint rundt rota så det er klart for Gunnar å fella. Magne vert verande med Hans medan eg og Gunnar går ned og dreg stokken bort til oppsamlingsplassen. Då eg og Gunnar kjem attende med traktoren og vinsjen er Hans ferdig med å berka og gjera reint rundt stamma.Treet kan fellast.

BILETE 370 Gunnar tek motorsaga og går i gang med felling av neste tre. Fyrst skjer han felleskåra. Magne føl med.

BILETE 371 Gunnar finpussar på fellesåret. Gunnar brukar både øks og motorsaga til å sikta og kontrollera at felleskåret er på rett plass så treet fell rett veg. Furua må fellast presist mellom to andre furuer utan å gjera skade på dei.

BILETE 372 Hans arbeider med å gjera klar vaiar og slings frå traktorvinsjen medan Gunnar sagar og Magne føl med.

BILETE 373 Furua har tyngdepunkt motsatt veg av ho skal fellast og difor festar Hans slingsen i mannshøgde rundt stamma for å dra treet over ende motsatt veg med traktorvinsjen.

BILETE 374-375 For å få god trekkraft på treet når det skal fellast, hjelpest dei åt med å flytta slingsen så høgt som råd oppå stamma

BILETE 375 Dei hjelpest åt med å flytta slingsen så høgt som råd oppå stamma

BILETE 376 Hans stramar opp vaiaren og slingsen og går ned til traktorvinsjen for å gjera klar til å fella. Gunnar held fram med å saga.

BILETE 377 Trestammen er noko dryg i høve til sverdet på motorsaga, så Gunnar må smalna av stammen på motsatt side av felleskåret for å redusera dimensjonen på stokken og på den måten kunna rekkja med sverdet inn til felleskåret og fella treet. Når tverrmålet til treet er stort i høve til sverdet, krevs det ekstra presisjon for å treffa rett med sagskåra og felleskåret. Litt etter er Gunnar ferdig med å saga og går ned til traktoren for å fella treet med vinsjen. (Gunnar har sjølv ein liknande traktor heime, så han kan med denne traktortypen)

BILETE 378 Treet kom fint, la seg i bakken med eit brak og nøyaktig slik Gunnar hadde tenkt . Etterpå kvista Gunnar med motorsaga, og drog treet fram til samleplassen og ned mot elva. Eg og Gunnar måtte avslutta arbeidet og skunda oss til bilen for å rekkja siste ferga innatt til Vikanes. Magne og Hans vart att og skulle ta traktoren heimatt. Me rakk 16.25-ferja og kom heimatt til vanleg tid.