Spør en forsker om piggsvin

FOTOSYNTESE

HEISANN....
KORLEIS FOREGÅR FOTOSYNTESEN I HAVET,MED ALGER OG SÅNN ALTSÅ???
KOFFOR BLIR DET MINDRE PG MINDRE PLANTAR JO DJUPARE ME KJEM I SJØEN????
TAKK!

A. (11.09.2000)

Svar:

Fotosyntesen skjer på samme måte i alle planter, inkludert algene i havet. Du veit sikkert at lys er nødvendig for fotosyntese, og det er mangel på lys som gjer at færre planter som kan klare seg når ein kjem djupare ned i vatnet. Utan lys til fotosyntesen kan dei ikkje leve.

Ein del av lyset kjem aldri ned i vatnet fordi det blir reflektert frå overflata av vatnet. Refleksjonen er størst når sola står lågt, og bølger aukar refleksjonen. Nede i vatnet blir lyset absorbert av vassmolekyla og partiklane i vatnet sprer lyset. På ein meters djup i ein innsjø er det berre mellom 5% og 40% att av lyset som var i overflatevatnet.

Du kan finne ut noko om kor langt lyset ned i vatnet ved å senke ned ei kvit plastskive i eit tau. Så langt ned som du kan sjå skiva kallast siktedjup, og det er samanheng mellom dette djupet og kor langt ned algene lever.

Den øvre del av ein innsjø vert kalla den eufotiske sona, nettop fordi det der er nok lys til at plantene kan produsere organisk materiale ved fotosyntese. Etter kvart som lyset avtek nedover i vatnet, vil plantene sin produksjon bli så liten at den er på nivå med forbruket, i ein innsjø vert dette kalla kompensasjonsnivået. Under dette er den afotiske sona, der plantene i lengda ikkje kan klare seg på grunn av lysmangel. I denne soma skjer oppløysing og nedbryting av organisk materiale, difor vert sona også kalla trofoyttisk (kjem av lysis som betyr å løyse opp). Her lever bakteriar og andre nedbrytarar som får energi frå stoffa dei bryt ned, og difor kan klare seg utan fotosyntese.

(Sidan spørsmålet ikkje gjeld piggsvin vil det bli tatt vekk etter ei stund. Spørsmål om vatn kan du stille til vann@zoo.uib.no, eller lese sidene til vannprogrammet, http://miljolare.uib.no/vann/).

Olaug