Smådyr i fjøra

Veiledning

Valg for denne aktiviteten:

 Hovedside  Les veiledning  Legg inn data  Vis resultater

 Læreplanmål

Føremål

Bli kjende med og registrere dyrelivet i sjøen, i hovudsak dei dyra som kan finnast i fjøra, sjå på samanhengen mellom førekomst og levetilhøve

Utstyr

Bytte, kvitt plastkar, håv, små plastskåler, hagerive, spade, sikt, kniv, laboratoriesprit, tau, redningsvestar

Gjennomføring

Kartleggje kva for artar som finst i området

Når de skal samle inn smådyr i fjøra, bør de gjere det så tett opptil fjøre sjø (lågvatn) som mogleg. Skal de undersøkje fjøra i to timar, kan det vere lurt å byrje ein time før lågvatn. Oversikt over tidevatn på ulike stader i Noreg: vannstand.statkart.no. Det kan vere lokale skilnader. Spesielt i pollar med tronge kanalar eller sund kan det vere forseinking i flod og fjøre i høve til dei meir opne fjordane og dei ytre kystområda.

Grav i sand og mudder i fjøra. Sjå etter små hol og strukturar i overflata. Hell sand og mudder gjennom sikta, skyl med sjøvatn for å vaske ut så mykje sand og mudder som mogleg, og overfør resten av innhaldet i sikta til eit kvitt plastkar. Vent til restar av sand eller mudder har sokke til botn, og sjå om de kan finne smådyr som til dømes mangebørstemakk, rørbyggjande tanglopper, irregulære sjøpiggsvin, sniglar og skjel. Dersom det finst tang og andre algar i området, kan de òg undersøkje kva for smådyr som finst på dei.

Gå langs strandkanten og plukk med det de finn. I tillegg til dei dyra som lever i vatn, er det mange dyr som er knytte til stranda. Snu på steinar for å finne tanglopper og andre smådyr.

På bølgjeutsette stader må dei som samlar inn, bruke redningsvest. Dersom ein ikkje har redningsvestar til alle, kan ein la innsamlinga gå på omgang. Bølgjeutsette stader kan vere lumske med brottsjøar og liknande. Den som skal samle inn dyr nedst i fjøra der det er bratt eller fare for brattsjøar, må i tillegg sikrast med eit tau. Ei hagerive med jerntaggar kan brukast til å skrape laus dyr nedst i fjøra og endå litt djupare. Legg litt materiale om gongen i eit kvitt, lågt kar. Når de har bestemt kva for art de har funne, legg de han i ei eiga plastskål med friskt sjøvatn saman med ein lapp med artsnamnet, slik at alle elevane kan kikke nærmare på det som er funne.

Dyr kan vare i mange år dersom de legg dei i sprit. Legg ein lapp oppi glaset eller lim på ein etikett. Der gjev de opp artsnamn, kvar arten er funnen, når han vart funnen, og kven som har bestemt arten.

Her finn de ein oversikt over artar ein gjerne kan treffe på i fjøra.

Drøft samanhengen mellom førekomst og levetilhøve

Kystområde nær elvemunningar kan ha lite smådyr i fjøra på grunn av saltstress (tilføring av ferskvatn), nedslamming og frost og isskadar om vinteren. Område med høg temperatur om sommaren kan òg ha lite smådyr høgt oppe i fjøra, fordi dyr som til dømes blåskjell toler dårleg å vere på tørt land når temperaturen er høg. I slike område vil de ofte finne meir blåskjell på djupare vatn. Ver merksam på at det òg kan vere andre faktorar som påverkar førekomsten av smådyr i fjøra.

Kloakkutslepp og ureining frå industri og skipstrafikk i området kan redusere talet på artar, og giftige algar kan påverke dyrelivet langs kysten. Prøv å vurdere kva for påverknader menneske kan ha på smådyra i fjøra.

Skjema

Dette skjemaet kan du ta utskrift av og bruke når du jobber med aktiviteten.Når du er klar til å legge informasjonen inn i databasen, går du til registrer data.

Vis bare skjema