Show results

Intervjuarar er Ida- Johanne, Glenn og Leif Tore. Kor mange båtar har du bygd ? - Det er den femte eg helde på med no. Eg har bygt ein for vintaren no dei siste åra. Kva type båtar byggjer du ? - Vanlegvis er det det som vi kallar for Haukedalsbåten, det er ein båt som liknar litt på Sunnfjordfæring. Den har ein størrelse på 15 - 16 fot. Ein ideell fiskebåt. Kva sort plankar eller bord brukar du i båtane, og kvar får du dei frå ? - Ja, vanlegvis så brukar ein fure som materiale. I stamn og kjøl brukar ein bjørk, og delvis i spant. Ein må jo ha hardved der slik at båtsaumen site godt fast. Ein del får eg frå eigen skog, og elles må eg kjøpe materiale. Brukar du spesielle kle når du arbeider med båtar ? - Nei, ikkje noko sånt spesielt, nei. Kva slags reiskapar brukar du når du lagar båtar ? - Eg brukar litt forskjellig då, spesielle høvlar og stemjarn, hammar og klinkeutstyr. Og så har eg nokre tvinger som eg pressar saman bord med Er det andre som hjelper deg når du byggjer båtar ? - Nei. Kor lang tid, om lag, brukar du på å lage ein båt ? - Det varierer litt, etter størrelsen på båten og kor heldig ein er med materialane. Men ein brukar om lag 200 til 250 timar.
© Holsen skule (28.11.2002)

Intervjuarar er Ida- Johanne, Glenn og Leif Tore. Døyper du båtane dine ? - Nei, eg gjere i grunnen ikkje det, men det hende jo at dei som kjøpe han har interesse av at han skal heite eit eller anna. Så då kan det jo hende at eg laga liksom ei namneplate som eg skrur på fram i stamnen, på sida. Har du nokon båt under arbeid no ? - Ja, eg har ein som eg er nettopp oppstarta med. Eg reknar med at eg skal ha den utover vinteren, i ledige stunder. Kan du fortelje litt om andre ting du lagar i snikkarverkstaden ? - Ja, det er jo litt forskjellig. Ein del sånne langbord i gamale stil, med tilhøyrande benkar. Kiste med smijarnsbeslag, elles så tar eg jo inn på bestilling andre ting som kan vere interessant eller aktuelt. Kor mange hestebåtar har du som er dine ? - Eg har i grunnen ikkje noko hestebåt. Eg har ein som er 90 år gamale, han er vel 21 fot. Det var ein som var brukt til frakting av vare og folk og mindre dyr som sau og liknande. Har du sjølv laga eller reparert den hestebåten som du har ? - Ja, det har eg gjort. Men det er jo ikkje ein båt som vi reknar som ein hestebåt, han er for liten til det den som eg har, men til mindre dyr og frakting. Båten eller båttypen var jo brukt på Haukedalsvatnet å frakte i før enn det vart veg. Kor gammal kan ein hestebåt vere ? - Det varierar sikkert det. På musea er det sikkert båtar som kan ver 150 og oppi 200 år, men den som eg har, den er som sagt cirka 90 år.
© Holsen skule (28.11.2002)

Intervjuarar er Ida- Johanne, Glenn og Leif Tore. Brukar du eller andre båtane dine på vatnet ? - Ja, eg har no hatt han på vatnet slik at han flyte godt og er relativt lettrodd. Men til fiskebåt er han vanlegvis litt for store. Kor lang og brei kan ein hestebåt vere ? - Det varierar det og. Ni meter er ikkje uvanleg, og opp til ein 2,30 i breidde er ikkje uvanleg, kan eg tenkje meg. Kva er det som gjer at ein hestebåt flyt godt ? - Ja, det er jo litt av sjølve forma på båten. Han er jo både brei og lang og ut i frå det har han god flyteevne. Korleis trur du at dei fekk hestane opp i båten ? - Ja, det er jo noko som vi kan spekulere litt i. Men dei hadde no gjerne ei brygge attmed naustet eller der dei lasta hestane om bord. Og så hadde dei gjerne laga seg til med ein flake ved brygga. Dei la flaken slik at hesten gjekk opp på, og då marsjerte han opp i båten. Ein måtte jo og rekne med at hesten måtte trenast i dette her. Det gjekk litt tid sikkert, for å få han på plass. Var det plass til meir enn ein hest oppe i hestebåten ? - Det har eg vanskeleg for å tru, det var sikkert nok med ein. Kvifor trur du at det vart laga hestebåtar ? - Det var nok sikkert fleire årsaker, men først og fremst når dei hadde slik stor båt så var det for å frakte mest mogleg om bord. Det kunne gjelde vare og folk. Ved det høve det var snakk om å frakte hestar så var det og mogleg. Det var jo ikkje vegar, det var ein snarare måte å kome fram på, å ta hesten om bord i ein båt og dra over ein fjord eller eit vatn.
© Holsen skule (28.11.2002)

Intervjuarar er Ida- Johanne, Glenn og Leif Tore. Var det andre ting enn å frakte hestar båtane vart brukt til ? - Ja, det var jo som eg alt har nemnt, å frakte varer og folk. Det hende jo at dei hadde slåttebruk, som det heitte, gardsbruk på andre sida av vatnet. Og då hadde dei jo både fòr som dei frakta og kanskje ved. Både i Haukedalen og i Holsen var jo det brukt. Når slutta dei å bruke hesetebåtar til å frakte hestar og kvifor ? - Det har vi vel ikkje noko bestemt meining om. Det må ein i så fall gå inn i gamle historiebøker skal ein finne ut av. Men ein kan vel kanskje tenkje seg ein gong på 1800 – talet. Kva var det som måtte gjerast med hestebåten frå Nydalen ? - Ja, det var jo fyrst og fremst ein del utskiftingar av nokre bord på eine sida som då var defekt. Likeeins kjølen måtte då reparerast ein del, og så var det jo å skrape reint det gamle, tjære og liknande. Slik at ein då kan gå yve og eventuelt tette sprekker og liknande som måtte ha oppsteie, og då etterbehandle med tjære. Syntes du at båten hadde helde seg bra etter desse åra ? - Ja, det vil eg sei, han har helde seg veldig godt. Det var jo det som var at han hadde lege dessverre nede i grunnen i eit naust, og det gjorde jo til at det var hol på sida. Men elles så var båten i fantastisk god stand forøvrig. Og eg trur kanskje at han kan fungere i mange år viss ein teke godt vare på han. Kva slags materiale måtte du bruke for å reparere båten ? - Det var jo furu til borda. Så var det jo tjære og litt tettemiddel som var brukt. Brukar det som heite bomullsgarn i fugene. Kan du fortelje om dei reiskapane som du måtte bruke under reperasjonen ? - Ja, det var jo tvinge, sjølvhalde, så det heitte. Så var det jo det vanlege klinkeutstyr, hammar og anna. Så må ein jo lage til emne, det må ein jo tilpasse, det er jo ein god del augemål ein må ha, for å få det til å klaffe, spesielt når ein skal reparere. Det er jo nesten eit vanskelegare arbeid enn å byggje ein båt i frå nya. Var det eit kjekt arbeid å reparere hestebåten ? - Ja, det var ikkje så verst det, det var interessant. Var det eit vanskeleg arbeid ? - Ja, som eg alt har vore inne på så er det jo kanskje verre å få til å reparere ein gamale båt, enn å byggje ein ny. Det er ikkje så enkelt å plassere nye dele, men det går jo, med tid og lempe.
© Holsen skule (28.11.2002)

Intervjuarar er Ida- Johanne, Glenn og Leif Tore. Kva verdi ser du i det å ta vare på slike båtar ? - Personleg så ser eg stor verdi i det, det er jo litt av ein kultur som vi må ta vare på. Og viss vi ikkje det gjere, så kan det gå i gløymeboka, spesielt sånne gamle båtar, det er jo viktig å ta vare på. Viss ein kan få sett dei inn i funksjonell drift igjen til tenlege formål, så har det stor verdi. Har du forslag til kva vi kan bruke ein slik båt til i våre dagar ? - Ja, ein kan jo arrangere roturar på vatna i forskjellige anledningar. Det er jo noko som heiter kapproing. Det er jo kanskje med mindre båtar, men for eksempel 4H kan jo bruke ein slik båt og ta seg roturar på Holsavatnet for eksempel. Kva reiskapar skal vi som elevar bruke når vi skal skrape den inni ? - Det kan jo vere det ein har for hand. Ein tollekniv kan vere greitt å ha, ei malingsskrape, og det som ein måtte finne. Har du forslag til kva stoff vi skal setje den inn med før vi set den på vatnet ? - Ja, eg reknar med at det som står igjen å skrape reint av gamal tjøre, det blir gjort, og så viss det finst plassar der ein må tette, så kan ein bruke noko som heiter Sikaflex og silicon, som har ein limeffekt og ekspanderar slik at han ikkje sprekke når han tørkar. Så kan ein jo då bruke vanleg tjøre, enten det no bruka slikt som ein laga, eller ein får kjøpt då. Er det andre skular som har fått hjelp av deg til å fikse båtar ? - Nei, ikkje til no. Ville du ta på deg andre liknande oppdrag med reperasjonar ? - Ja, det kan no kanskje vere aktuelt om det byr seg noko. Det får vi sjå etter kvart. Det var eit interessant oppdrag, og det at eg kunne vere med å bidra til at elevane ved Holsen skule kunne få litt innblikk i korleis båtbyggjartradisjonen har vore. Her i Haukedalen har jo vore båtbyggjartradisjon frå gamalt av. Det har eg prøvd å taka opp igjen og bevare. Eg vil seie takk for at det gav meg oppdraget. Til slutt vil vi takke deg for at du ville reparere båten vår , og at du ville stille opp til intervju.
© Holsen skule (28.11.2002)