Hopp til hovedinnhold

Show results

Alle områder»Vestland»Fammestad.................Fammestadvågen»2009-05-20 (Arne Høyland og elevar ved Kløvheim skule)

Kommentarer til aktiviteten
Du finn oss i naustet" er ein skuleturne som tek for seg kulturminna knytta til bruken av sjø og vassdrag. Elevane får vera med å dokumentera kunnskap om kulturminne i sitt eige lokalmiljø og på den måten vert dei med å styrka det lokal kulturminnevernet. Opplegget har eg utvikla i samarbeid med Den kulturelle skulesekken i Hordaland. Turneen starta opp våren 2004 i Nordhordland. Våren 2009 er det skular i kommunane Vågsøy og Bremanger i Nordfjord som vert vitja og skular i Lindås i Nordhordland. Arne Høyland

Bilder

Elevar ved Kløvheim skule i Lindås, har registrert sag, kvern, stampa og naust i Fammestadvågen. Elevane målte opp bygningane og skreiv ned fakta og tok bilete. Denne reportasjen har eg laga i etterkant av opplegget og er basert på feltarbeidet som eg gjorde i lag med skuleelevane. Klikk direkte på bilete for max storleik
Jan Fammestad fortel og viser oss rundt i bygningen der det har vore både sag, kvern og stampe.
Omvisning i stampa
Omvisning ved kverna
Etter omvisninga byrja elevane å registrera kulturminne.
Etter omvisninga byrja elevane å registrera kulturminne. Desse to karane her registrerte denne bygningen. I fyrste etasjen er det sagbruk, turbin og stampa, i andre etasjen korntørka og kvern og i tredje etasjen er det drøftemaskin. Oppmåling lengde 1300 cm breidde 970cm
Denne bygningen med sag, kvern,drøfta , tørka og stampa vart bygd i 1923 av Anton Myhr. Her kom det folk frå nabobygdene som ville saga tømmer , tørka og mala korn, og stampa (tova) ulltøy og ulltepper. I dag er dette eit spesielt kulturminne som syner korleis Anton Myhr laga mange typer maskiner ved hjelp av rennande vatn og utan elektrisk straum. Slike kulturminne som er knytta til utnyttinga av naturressursane vert kalla for Tekniske og industrielle kulturminne.
I fyrste etasjen står turbinen, det er eit hjul med skovlar som vatnet driv rundt.
Til turbinen er det festa ei aksling, ei rund stong, som går rundt med turbinen. I enden på akslinga er det eit stort trehjul, ei reimskive , som ein kan koblar til andre reimskiver med spesielle reimar. Oppmåling lengde ca 71cm breidde ca.51cm
Til turbinen er det festa ei aksling, ei rund stong, som går rundt med turbinen. I enden på akslinga er det eit stort trehjul, ei reimskive , som ein kan koblar til andre reimskiver med spesielle reimar.
Til turbinen er det festa ei aksling, ei rund stong, som går rundt med turbinen. I enden på akslinga er det eit stort trehjul, ei reimskive , som ein kan koblar til andre reimskiver med spesielle reimar.
Til turbinen er det festa ei aksling, ei rund stong, som går rundt med turbinen. I enden på akslinga er det eit stort trehjul, ei reimskive , som ein kan koblar til andre reimskiver med spesielle reimar.
Stampa vart driven med vasskraft og m.a. brukt til å tova ulltøy og ulltepper. Det manglar dokumentasjon av korleis dette stampeanlegget vart drive.
Reimskiveoverføring til drifta av stampa.
I andre etasjen står to korntørker der dei tørka kornet før drøfting og maling.
Oppmåling av tørka (jerngryta) diameter 122cm høgde 28cm
Medan kornet vert varma opp i jernpanna vert det rørt rundt med ein kniv som er kobla til reimskivedrifta.
Medan kornet vert varma opp i jernpanna vert det rørt rundt med ein kniv som er kobla til reimskivedrifta.
Opplegg i taket for reimskivedrift av rørekniven i korntørka.
Oppe i tredje etasjen står drøftemaskina eller d r ø f t a som ein seier lokalt. Her vart kornet reinska for støv og smårusk etter tørkinga i andre etasjen.
Det er opning i golvet for overføring av reimskivedrift til drøftemaskina.
Det er opning i taket i andre etasjen for overføring av reimskivedrift til røftemaskina i tredje etasjen.
Oppmåling lengde 39,5cm breidde 95cm høgde 135cm
Etter at kornet er drøfta vert det tømd ned i kverna gjennom ei trakt som er innfelt i golvet i tredje etasjen.
Det drøfta kornet vert fyrst samla i eit trakteforma kammer. I botn på trakta er det ei luke som kan opnast for å sleppe kornet ned i teinen og vidare ned til maling på kvernsteinane.
Det drøfta kornet vert fyrst samla i eit trakteforma kammer. I botn på trakta er det ei luke som kan opnast for å sleppe kornet ned i teinen og vidare ned til maling på kvernsteinane.
Det drøfta kornet vert fyrst samla i eit trakteforma kammer. I botn på trakta er det ei luke som kan opnast for å sleppe kornet ned i teinen og vidare ned til maling på kvernsteinane.
Oppmåling lengde 99,5cm breidde 54cm høgde150cm
Etter kvart som kornet vert malt, dett det ned gjennom eit mjølrøyr som går ned i fyrste etasjen. Nede i enden av røyret heng ein på kornsekken som kornet vert samla opp i til slutt.
Etter kvart som kornet vert malt, dett det ned gjennom eit mjølrøyr som går ned i fyrste etasjen. Nede i enden av røyret heng ein på kornsekken som kornet vert samla opp i til slutt. Oppmåling lengde 167cm breidde 5-toms
Etter kvart som kornet vert malt, dett det ned gjennom eit mjølrøyr som går ned i fyrste etasjen. Nede i enden av røyret heng ein på kornsekken som kornet vert samla opp i til slutt.
Etter kvart som kornet vert malt, dett det ned gjennom eit mjølrøyr som går ned i fyrste etasjen. Nede i enden av røyret heng ein på kornsekken som kornet vert samla opp i til slutt.
Frå kverna i andre etasje går det eit trerøyr ned i fyrste etasjen der ein fyller mjølet i sekkar.
Spel for opphaling av tømmer. Manglar lokalt namn på spelet så eg har kalla det for stokkaspel , altså eit spel til å hala inn tømmerstokkane på sagbenken.
Me manglar lokalt namn på tingen.
Oppmåling lengde 350cm breidde 64cm diameter av hjulet 110cm
Det står to nust i Fammestadvågen.
Gamalt tømmernaust.
Fronten på naustet er kledd med tradisjonell liggjande sua kledningsbord.Nokon av borda er gamle skoren på oppgangsag og nokon litt nyare og skoren på sirkelsag.
På austsida står tømmerveggen ukledd. Naustet er nova på tradisjonell Nordhordlandsk vis av furutre som er flatøksa og ukanta etter skogeråa.
Måten materialane er bearbeidd og nova på tyder på at det kan vera gjort på 17 - 1800 talet, eventuelt litt før den tid.
Sørsida er kledd med liggjande sua bord. Oppmåling lengde 840cm breidde 540cm høgde382cm
Vestsida er kledd med ståande hùnbord.
Ståande kledning av hùnbord som er sua vertikalt er helst sjeldan å sjå på våre kantar.
Tømmera er merka med svakt raude romartal. Det kan tyda på at naustet har vorte teke ned , merka og flytta hit. Dette står att å finna ut.
Me var ikkje inne i dette naustet, men det vart oppmålt: lengde 569cm breidde 230cm høgde ca. 350cm
Austveggen er kledd med ståande hunbord med over og underliggjar.
Naustet skal vera flytta hit frå ein annan plass ?
Ausekar til å ausa robåten med.
Oppmåling lengde 35cm breidde 18cm høgde 5cm
Manglar registreringsdata til båten.
Klinkbygd motorbåt
Ambolt som truelg er brukt i samband med smiing av jern.
Oppmåling lengde 60cm breidde 7,5cm høgde 26cm
Stemmejern truleg brukt til uthuling av treting e.l.
Oppmåling lengde 18cm breidde 1cm høgde 1cm
Kva er dette? Dette er eit jernreiskap som me ikkje har funne ut kva er. Kan det ha vore nytta i samband med drifta av saga, stampa, kverna eller noko anna? Er det nokon som har ein ide om det, tek me gjerne imot forslag til det. send det til arhoy@online.no
Kva er dette? Dette er eit jernreiskap som me ikkje har funne ut kva er. Kan det ha vore nytta i samband med drifta av saga, stampa, kverna eller noko anna? Er det nokon som har ein ide om det, tek me gjerne imot forslag til det. Send det til arhoy@online.no
oppmåling lengde 54,5cm breidde 6cm høgde 4,5cm
Kva er dette? Dette er eit jernreiskap som me ikkje har funne ut kva er. Det minnar om "Ukjend ting nr. 1" Kan det ha vore nytta i samband med drifta av saga, stampa, kverna eller noko anna? Er det nokon som har ein ide om det, tek me gjerne imot forslag til det. Send det til arhoy@online.no
Den 14.12.1977 hadde avisa "Strilen" eit intervju med åtti år gamle Anton Myhr , den siste som dreiv mylna og sagbruket i Fammestadvågen.
Bilete er utlånt av Bjørg og Jan Mangerud. Den siste som dreiv mølla og sagbruket var Anton Myhr, far til Bjørg Mangerud. KLIKK DIREKTE PÅ BILETA FOR MAX STORLEIK
Bilete er utlånt av Bjørg og Jan Mangerud. Anton Myhr var far til Bjørg.
Utklypp frå avisa Strilen som skreiv eit stykkje om Anton Myhr og sag/mølledrift i Fammestadvågen. Kopi av utklyppet er tilsend frå Bjørg og Jan Mangerud.
Kopi av kontrakt om kjøp av kvernstein. Dokumentet er utlånt av Bjørg og Jan Mangerud.
Faktura for kjøp av turbinrør. Dokumentet er utlånt av Bjørg og Jan Mangerud.
Kvittering for kjøp av sirkelsagblad. Dokumentet er utlånt av Bjørg og Jan Mangerud.
Malingssamandrag som viser mengde med korn som vart malt andre halvår 1933. Dokumentet er utlånt av Bjørg og Jan Mangerud.