Show results
| Alle områder | » | Vestland | » | Kiper og korger frå Nordhordland | » | 2010-09-10 (arne høyland) |
Bilder
Her ser me ei gruppe arbeidsledige kiper og korger på utflukt i Lindås.
Fremst går ei høykipa, så kjem ei fiskekipa, ei fiskekorg, ei dratlekorg, ei handle- og basarkipa og til slutt ei fiskekipa.
I Nordhordland vart kipene m.a. brukte til kortare og lengre transport av bondevarer som t.d. møk, høy, torv, lauv, ull, ved, fisk, epler, poteter og andre ting som bøndene dyrka og hausta i naturen.
Kipene bar dei på ryggen.
Korgene vart m.a. brukte til transport av mindre mengder varer.
I denne utstillingen skal me sjå døme på ulike typar kiper og korger og kva dei har vore nytta til.
Klikk direkte på bilete for max storleik
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Kipe frå midtre Lindås
M.a. brukt til å bera høy til sauene når dei stod inne i sauefloren om vinteren.
Tegene er fletta rundt spilane.
Spilane her er av av beinvaksen furuhùn og truleg kløyvd med øks og finpussa med kniv.
Tegene er av einestammar, greiner eller røt, kløyvd og finspikka med kniv.
Joren er heilt oppe på innsida av kipa og til den vert spilane festa. Her er joren festa til spilane med streng. Joren var ofte av hatl (hassel) eller ein anna tresort som var lett å kløyva og bøya.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Fiskekipa frå Ytre Lindås.
Den lokale fiskarbonde brukte denne kipa når han gjekk rundt i nærmiljøet og selde fisk.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Botn og okane er av kjerneved, d.v.s. ala furumaterial, så botn ikkje skulle trekkja til seg vatn dersom kipa stod på eit fuktig underlag.
Her er lenke til eit kipeprosjekt ved Eikanger skule:
http://www.miljolare.no/data/ut/aktivitet/?a=BK7&o_id=1619&d_id=762
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Fiskekorg frå ytre Lindås. Brukt til å bera heim fersk fisk til middag.Dei kunne ha levande fisk gåande i ei fiskekista eller ein mèrd nede ved naustet.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Spilane av furuhùn
Tegene av einer
Handtaket av ?
Joren av ?
Joren er festa til spilane med streng.
Botn og okar av furu.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Dradlekorg frå midtre Lindås.
Korga vart brukt til å leggja dradle i, d.v.s. tullar/rullar,remser med finkarda ull som vart brukt til spinning.
Denne korga er truleg laga rundt 1980 og vart seinare fora innvendig med eit stoff då ho skulle brukast til å bera inn ved med.
Merknad: her ligg joren på utsida av korga.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Handlekipa frå ytre Lindås. Kipa er malt og vart brukt når mannen gjekk på butikken og handla til helga.
Kipa vart og brukt når dei gjekk på basar, til å ta med seg gevinstar dei hadde laga heime, t.d. leistar, sokkar, vottar og liknande som skulle loddast ut på basaren. Men og til å bera heimatt gevinstane dei vann.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Spilar av furu`hun
Teger av furuspon.
Jore av hattl ?
Botn og okar av furu.
Meir om tilverking av furuspon, sjå
http://www.miljolare.no/data/ut/aktivitet/?a_id=648793
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Lita korg frå Masfjorden, kan vera brukt til å ha kardar og/eller dradlar i (ulltullar) til spinning
eller til å ha garn-nøste og strikktøy i.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Spilar av furu`hun
Teger av einer
Jore av rot-teger som er festa med rotteger?
Botn av furu.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Udlakipa frå Stamnesområdet.
Stor avlang kipa som vart brukt til å samla ulla i når dei klypte sauene.
Kipo er butten med kløyvd sprakje(einer).
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Frå lyngheiane lengt vest til fjellgardane i indre strok var kipene viktige for transporten på gardane. Ikkje alle hadde hest til transporten og ikkje alltid var lassa så store at dei trong hest. Men å bera på ryggen var mykje brukt, anten med taug eller kipa.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
På brattlendte gardar slik som t.d. her langs Sørfjorden og Vedafjorden i Vaksdal vart kipene ekstra viktige for mange. Her vart det i mange tilfelle for bratt til å bruka hest, og då vart kipa ekstra god å ha.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Når ein kjem utom Molvik i Osterfjorden flatar landskapet meir ut. Her kunne dei bruka meir hest, men kipene vart sjølvsagt mykje brukt til småtransport heime. Men også til langtransport, særleg når folket langs fjorden rodde til Bergen for å selja bondevarene sine vart noko av det transportert i kiper og korger.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Her på garden Krossøy uti Fensfjorden vart det transportert mykje med kiper.
Særleg mellom torvhuset nede ved sjøen og stovehuset vart det dagleg bore heim nokre kiper med torv som vart brukt til fyring i gruer og omnar.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Her på stien mellom naustmiljøet, potetkjellaren og stovehusa har kipetransporten vore stor. Gardsfolket har truleg bore tonnevis med torv, poteter og andre varer langs denne stien med kiper.
Dei rekna storleiken på kipene i sjepper, det kunne vera tosjeppekipa, tresjeppekipa o.s.b.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
For havfolket på Fedje vart kipa også heilt naudsynt til transporten mellom hus, uthus, båt og butikk.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Så skal me sjå litt på Arthur Rambjørg frå Masfjorden som lagde ei kipe på gamlemåten i 1997.
Klikk direkte på bileta for max storleik
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Til slutt nokre glimt av Arthur Rambjørg som lagde ei kipe i 1997.
Her kløyver han emne til spilar av furu`hun.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Arthur brukar einer til teg, til å fletta med. Desse låg fleire dagar i blaut i badekaret før han sette i gang med å bitta kipo.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Ved påsketider i 2004 filma og fotograferte eg Olav Melvik frå Osterøy bruka kipo til å bera ut sauemøka med.
Til venstre for den raude løa ligg møkadungar som Olav har bore ut med kipa.
Her har dei bore ut møk med kipa sidan Askild Meltvik (1805 - 1892) bygsla og rydda denne plassen i 1839.
Klikk direkte på bileta for max storleik
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Sauefloren er av stein og ligg under løo. Her har saueskiten vorte liggjande i sauegarden etter inneforinga om vinterenog og vorte iblanda turt lauv, halm eller liknande og vorte trakka saman av sauene til ein fast og tørr masse. Når saueskiten er trakka saman slik vert han kalla for tadle eller sauatadl på dialekt.
På bilete ser me Olav lesser sauatadle opp i kipa med ei møkagreip.Når tadle er komen opp i kipo kallar me det for møk, smalamøk.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Olav rundar florshjørna og går i retning bødn der møka skal spreiast. Men fyrst må ho altså berast ut på bødn i dungar.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Bøen der møka skal spreiast ligg i forholdvis bratt terreng. Her har familien Meltvik bore ut møk med kipa i ca 170 år. Det vert mange kiper og mange kilo.
Dei kunne ikkje bruka hest og slede i dette terrenget, det er for bratt til hestabruk.
Jamfør med garden Havrå, der det heller ikkje vart brukt hest i gamle dagar p.g.a. brattlendt terreng.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
Klar for tømming av kipo.
Her må ein ha innøvd ein spesiell tømmeteknikk så ein ikkje får all møka i hovudet. Dette er ein sport som svært få beherskar i dag.
(10.09.2010)
(10.09.2010)
