Show results

Kommentarer til aktiviteten
BRØRVIKSKUTO (094) EIDSLAND 26.03.97 TRADISJONSBERAR: HANS BRØRVIK DOKUMENTASJON: ARNE HØYLAND TEMA: SKJERA TIL BETANE TIL EIT GRINDBYGG Tilskjæring av betane til grindhuset.Torv til brensel på Øksendalstølen. Fløytost. ”Da går no på ætte”. Om storgardar: Nakkjen, Leiro, Fylo. Ta ut for jisning og siging i tilskjæringane. Steinabjødn. Husbygging. ---------------------- Møtte på saga på Eidsland kl. 8.30. Me arbeidde vidare med å skjera til dei to betane til grindbygget. BILETE 968 Hans prøver om betahalsen passar godt i stavklufta. BILETE 969-970-971 Han kontrollerer at vinkelen mellom staven og beten er 90 grader og at stav og bete passar ihopa. Han bruker meterstokken til å stilla stav og bete i rett vinkel ved å måla lengden 80 cm på stav, 60 på bete og 100 cm mellom stav og bete. Dette er eit gamalt og enkelt kontrollmål seier han. BILETE 972-973 Etter at beten er tilpassa i begge endane til stavkluftene rissar han opp stavøyrene på stavane og etterpå skjer han vekk. Stavøyrane skal låsa og ta sidespenn ut frå beten og stavleia mellom stavparet. BILETE 974-975 Så vert det rissa opp for nedfelling av stavleia i beten og han skjer ut med stikksag. BILETE 976-977-978-979-980-981-982-983-984-985-986 Hans grovøksar og til dels finøksar det som skal takast vekk. BILETE 987-988-989 Hans seier seg ferdig med øksinga og tek siste finpussen med simsen BILETE 990 Han kontrollerer med vinkelen under siste finpussen BILETE 991-992 Går så over til å sletta med høvelen BILETE 993 Så seier han seg nøgd med dette arbeidet BILETE 994-995-996-997 Fyrst rissar han opp sporet i beten som skal låsa stvaleia på inn og ut mellom stavgrindene. BILETE 998-999-1000-1001-1002-1003 Hans stemmer ut "låsen" i beten. BILETE 1004 Hans kontrollerer at målet på låsen stemmer, han skal vera 1 tomme djup og breid. BILETE 1005-1006 Etter at låsanen på betane er ferdig, merkar han stav og bete med same nummer så det skal vera lett å finna att rett stav til rett betehovud. Han merkar med romartal. Medan me arbeidde og i matpausen vart det snakka om ymse. På stølen i Øksendalen dar spadde dei torv på stølen og brukte torv te brennsel når dei ysta (geitesti). Dei brukte torva i tillegg til veden p.g.a. vedmangel. Torvbruket varte i ein periode etter krigen og broren til Hans, Torbjørn, var med på denne drifta. Seinare vart da slutt med torve, og dei gjekk over til ved då dei fekk taubana opp mot stølen. Broren til Hans dreiv med geit og litt kyr attåt. Ost av rein kyramjelk kalla dei fløytost. Elles var det vanleg å blanda geitemjølk og kyremjølk i ostelaginga. Medan me arbeider seier eg : da e no morro å sjå da veks te ei stavgrinn Hans seier : - da går no på ætte Me snakkar litt om husmannsplassane, og eg fortel at husmennene her vestpå var rekna for friare og meir sjølvstendig i forhold til austlandet. Det var nytt for Hans. Eg forklarer det med at gardane var større og meir spesialiserte på Austlandet og det gjorde at gardbrukarane trong fleire i teneste. Hans snakkar om ein gard oppe på Voss der dei hadde mange tenarar. Gardbrukaren eller garden vart kalla Rikenakkjen, og dei gamle sa at - rikenakkjen hadde tåll mann i slåtteskåre Hans nemner og garden Fylo: - Fylo va ein av dei beste gardane, volsom tile beite, dar va gode beite, gode fjellbeite Leiro va rekna av dei beste gardane i gamle Bruvik, so både Leiro og Fylane fekk sitja på dei fremste kyrkjebenkane , dei va sessa ette rang i den tid Brørvikje kom som nr. 7 bak i kyrkjebenkane Da va krok på innsio i benkjen.Va da nåken dei ikkje ville ha inn, so let dei ikkje opp. Medan me arbeider, regnar det ein del ute. Hans seier: - i dag regna da, då vert da sagavatn Eg spør Hans kva dei gjorde heime på garden på denne tida av året. Han seier : - lite fòr,forløysa , dei laut i skojen å finna beit og skav når dei høgde bjørk, tok dei greinane (til for) Her på Eide tok dei greine heilt frå Eidsstølen, dei kom ned i Brørvikje og gjekk inn på isen (sjøisen) Viss da ligg rotvelte tå espe (osp), so lika hjorten å eta på barkjen Hestane gnog ned på timmerstokkjen ette dei va berkt. Når me arbeidde i markje so va hestane nere å gnog på stokkane, da hende me tok ei tygga sjøl. Hans fortel at det var sauer som hadde gnage på stokkane som me såg på Kvamme i desember 1995, då me leitte etter kne. Hans hadde spurd Ola Kvamme om dette ein gong seinare. I matpausen teiknar og forklarer Hans korleis steinabjødnen vart tilvirka og brukt. Denne steinabjødnen va før folkakraft. Steinabjødnen, dei va brukte kringom når da va muring og transport med steina seinare kom stubbebrytarane. Då dei bejynte på vegen mellom Svarteberget og Kalland, då brukte dei steinabjødn. Jisna - det vert snakka om at når dei skar ut grindane så måtte det vera teke ut ved så betane/stavleia kunne siga ned når tømmere jisna Me snakkar litt om husbygging og Hans seier : dei skar huse ferig te dei sto på bakkjen, då va da bere te å lø da opp

Bilder